Discovering Sparta (Ανακαλύπτοντας τη Σπάρτη),...ΒΙΝΤΕΟ+ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ.

 

Το 2021, αναρτήθηκε στο διαδίκτυο ένα μοναδικά υπέροχο τρισδιάστατο animation video με τίτλο: Discovering Sparta (Ανακαλύπτοντας τη Σπάρτη), στο οποίο ο δημιουργός του με το ψευδώνυμο flipped prof, με βάση τις περιγραφές του περιηγητή Παυσανία κάνει μια ψηφιακή αναπαράσταση της αρχαίας Σπάρτης, με τη μορφή οδοιπορικού, παρουσιάζοντας την πόλη , τα μνημεία και τα ηρώα της.

Το FlippedProf είναι μια πολυεπιστημονική πλατφόρμα πολυμέσων που επιμελείται ο Ιταλός καθηγητής Marco Mellace, λέκτορας στο Τεχνικό Ινστιτούτο IIS Luca Paciolo, ο οποίος είναι και ο δημιουργός animation video για τις ανάγκες ψηφιακής υποστήριξης των διαδικασιών μάθησης των φοιτητών.

Στα μέσα του 2ου μ.Χ. αιώνα (εποχή παρακμής της Σπάρτης), ο περιηγητής Παυσανίας, παρότι καταγράφει, όπως ο ίδιος δηλώνει, μόνον τα αξιολογότατα μνημεία της πόλεως, ο αριθμός που αναφέρει είναι εντυπωσιακός:

«Στην εντός των τειχών περιοχή της πόλεως αναφέρει 63 ναούς, ιερά και τεμένη, 20 ηρώα, 22 τάφους σημαντικών ανδρών, 24 αγάλματα θεών και ανδριάντες ηρώων, 2 στοές, την Αγορά με τα κτίριά της, πλήθος πλατειών και δημοσίων χώρων κ.ά.».

(Ελένη Κουρίνου: Σπάρτη – Συμβολή στη μνημειακή τοπογραφία της)

Απ’ αυτό το 3D animation video του Marco Mellace, επιλέξαμε 20 στιγμιότυπα. Όσο κι αν πρόκειται για αναπαραστάσεις συμβατικές, ωστόσο μπορούν να δώσουν μια εντυπωσιακή εικόνα της ένδοξης πόλης αρχαίας Σπάρτης. Όπως γράφει στην παρουσίαση του video o δημιουργός του:

«Έτσι το στερεότυπο της στρατιωτικοποιημένης πόλης μπόρεσε να ξεπεραστεί και μέσω της τρισδιάστατης ανασυγκρότησής μου μπορώ τώρα να πάρω μια πραγματική ιδέα πώς μπορεί να ήταν η Σπάρτη (…) Ίσως ως παιδί δεν θα το φανταζόμουν έτσι, αλλά πάντα υποψιαζόμουν ότι η Σπάρτη ήταν μια καταπληκτική πόλη!».

1. Αφεταΐς οδός

Κεντρική οδός που διάσχιζε την πόλη με κατεύθυνση Βορράς-Νότος , κατέληγε στη Νότια Πύλη, στον ποταμό Κνακίωνα (Μαγουλίτσα), κοντά στον σημερινό Ναό Α. Νικολάου και συνέχιζε προς Αμύκλες. Εδώ λέγεται ότι προκήρυξε αγώνες ο Ικάριος, πατέρας της Πηνελόπης, για τους μνηστήρες της. Στους αγώνες νίκησε ο Οδυσσέας και παντρεύτηκε την Πηνελόπη. Το όνομά της πήρε η οδός από την εκεί "άφεση" των μνηστήρων στο αγώνισμα του δρόμου. (Παυσ. 3,12,1).

2. Άγαλμα της Θεάς Αθηνάς

Δώρο των κατοίκων της πόλης του Τάραντα, αποικίας που δημιούργησαν οι Σπαρτιάτες στη Ν. Ιταλία. Ήταν στημένο επί της Αφεταΐδος Οδού, κοντά στο τέμενος του Ποσειδώνα .

3. Ηρώον

Ένας από τους 22 ναούς της Σπάρτης που ήταν αφιερωμένοι σε ήρωες.

4. Τάφος του Λεωνίδα

Τα κόκκαλα του Λεωνίδα είχε μεταφέρει, στο μέρος που φτιάχτηκε ο τάφος του, ο Παυσανίας, εγγονός του αρχηγού των Πλαταιών. Κάθε χρόνο εκφωνούσαν λόγους γύρω από τον τάφο και διεξάγονταν αγώνες, στους οποίους μόνο Σπαρτιάτες μπορούσαν να συμμετάσχουν. (Παυσ. 3,14,1).

5. Ναός Μενελάου

Γνωστότερο ως «Μενελάιο»". Ελεγαν πως εκεί ήταν θαμμένοι ο Μενέλαος και η Ελένη. (Παυσ. 3,19,9). Πρόκειται για μνημειακή κατασκευή από πωρόλιθο, ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής, στην αντίπερα όχθη του Ευρώτα ( 5 χλμ ΝΑ της πόλης) στην περιοχή της αρχαίας Θεράπνης.

6. Πλατανιστάς

Νησάκι στον Ευρώτα, κατάφυτο από πλατάνια. Εδώ λάμβανε χώρα μια ακόμα σκληρή δοκιμασία για τα Σπαρτιατόπουλα. Οι έφηβοι διαιρούνταν σε δύο μοίρες, που εισέρχονταν στη νησίδα από διαφορετικές κατευθύνσεις και, χρησιμοποιώντας οποιοδήποτε μέσο, προσπαθούσαν να απωθήσουν τους αντιπάλους τους μέσα στο ποτάμι.

7. Ο Δρόμος

Κυκλικό στάδιο όπου γίνονταν οι αγώνες δρόμου.

«Καλούσι δε Λακεδαιμόνιοι Δρόμον, ένθα τοις νέοις και εφ’ ημών έτι δρόμου μελέτη καθέστυκεν…»

Μτφρ: «Οι Λακεδαιμόνιοι ονομάζουν Δρόμο το μέρος, όπου οι νέοι εξασκούνται στο τρέξιμο μέχρι και σήμερα». ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ ΛΑΚΩΝΙΚΑ

8. Αμυκλαίο Ιερό

Ήταν αφιερωμένο στον προδωρικό θεό της περιοχής, τον Υάκινθο, και στον Απόλλωνα Αμύκλαιο, το κολοσσικό κιονόμορφο άγαλμα του οποίου περιβαλλόταν από τον λεγόμενο «θρόνο», ένα επιβλητικό κτίσμα, έργο του Βαθυκλή από τη Μαγνησία της Μικράς Ασίας, που χρονολογείται στον 6ο αι. π.Χ. Εκεί λάμβαναν χώρα τα Υακίνθια, η σημαντικότερη ετήσια γιορτή της Λακωνίας στην αρχαιότητα. Το άγαλμα του Απόλλωνα στο Ιερό των Αμυκλών είχε για βάση τον τάφο του Υακίνθου και το ύψος του ήταν γύρω στα 14 μέτρα. Φορούσε κράνος και κρατούσε λόγχη και τόξο. Για να το στολίσουν οι Αμυκλαιείς χρησιμοποίησαν το χρυσάφι που είχε στείλει ο Λυδός Κροίσος (Παυσ. 3.19.2, 3.10.8).

9. Ιππόδρομος

Στις Ολυμπιάδες του αιώνα μετά τους Περσικούς Πολέμους κυριάρχησαν αθλητές από τη Σπάρτη, πράγμα που σημαίνει πως οι Αρχαίοι Σπαρτιάτες είχαν ασχοληθεί ειδικά και επίμονα με το άθλημα των ιπποδρομιών.

10. Ναός Ταινάριου Ποσειδώνος

Στην Αρχαία Σπάρτη, όπως και στο Ταίναρο, λάτρευαν τον Ποσειδώνα σαν χθόνια θεότητα, όχι δηλαδή σαν εξουσιαστή της θάλασσας αλλά σαν θεό του Κάτω Κόσμου. Το τέμενος του Ταινάριου Ποσειδώνα στη Σπάρτη, ήταν το σπουδαιότερο ιερό του Ποσειδώνα στην πόλη.

11. Αγορά

Γράφει ο Παυσανίας εκφράζοντας τον θαυμασμό του για την Αγορά της Αρχαίας Σπάρτης:

«Λακεδαιμονίων τοῖς Σπάρτην ἔχουσίν ἐστιν ἀγορὰ θέας ἀξία, καὶ τῆς τε γερουσίας βουλευτήριον καὶ τῶν ἐφόρων καὶ νομοφυλάκων καὶ καλουμένων Βιδιαίων ἀρχεῖά ἐστιν ἐπὶ τῆς ἀγορᾶς.»

12. Θέατρο

«…θέατρον, λίθου λευκοῦ, θέας ἄξιον…», αναφέρει ο Παυσανίας. Υπολογίζεται ότι στο τεράστιο αυτό οικοδόμημα μπορούσαν να συγκεντρωθούν περίπου 17.000 θεατές. Είχε διάμετρο κοίλου 141 μ., ήταν ένα από τα μεγαλύτερα στον ελλαδικό χώρο και διέθετε μεγάλη σκηνή, προσκήνιο και πεταλοειδή ορχήστρα. Το θέατρο λειτούργησε με κάποιες μετατροπές και επισκευές έως τα τέλη του 3ου–αρχές του 4ου αι. μ.Χ. Δυστυχώς τόσο κατά τη Βυζαντινή Περίοδο, όσο και μετά την ίδρυση της νέας Σπάρτης (1834) το μνημείο λεηλατήθηκε προκειμένου να χρησιμοποιηθούν οι λίθοι του ως οικοδομικό υλικό.

13. Ιερό Χαλκιοίκου Αθηνάς

Το μακροβιότερο και πιο σημαντικό ιερό που μαρτυρείται στην περιοχή της ακρόπολης και της αγοράς της αρχαίας Σπάρτης, στην κορυφή του λόφου της ακρόπολης, πάνω από το κοίλο του θεάτρου. Το όνομα Χαλκίοικος οφείλεται στην επένδυση των εσωτερικών τοίχων του ναού με φύλλα χαλκού, που έφεραν μυθολογικές παραστάσεις, τις οποίες περιγράφει ο περιηγητής Παυσανίας. Τόσο η χάλκινη διακόσμηση του ναού όσο και το χάλκινο λατρευτικό άγαλμα της θεάς ήταν έργα του Σπαρτιάτη καλλιτέχνη Γιτιάδα, ο οποίος ανακαίνισε το ιερό, πιθανότατα κατά τα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.

14. Στωικό Οικοδόμημα

Μεγάλων διαστάσεων διώροφη στοά. Σύμφωνα με μια άποψη αποτελούσε τμήμα ενός μεγαλύτερου συγκροτήματος από διώροφες στοές, που όριζαν το χώρο της αγοράς στα νοτιοδυτικά.

15. Περσική Στοά

Εντυπωσιακό οικοδόμημα που κατασκευάστηκε από λάφυρα των Περσικών Πολέμων. Τη στέγη στήριζαν, αντί κιόνων, αγάλματα Περσών πάνω σε βάθρα. Μεταξύ αυτών ο στρατηγός Μαρδόνιος, ανιψιός του Δαρείου Α' αλλά και γαμπρός του και η Αρτεμισία, βασίλισσα της Αλικαρνασσού, η οποία εκστράτευσε μαζί με τον Ξέρξη κι έδειξε μεγάλη ανδρεία στη ναυμαχία της Σαλαμίνας.

16. Σκιάς

Κυκλικό στεγασμένο οικοδόμημα, κτισμένο με πελεκητούς δόμους αλλά και μικρότερες πέτρες, χώρος συγκέντρωσης της Εκκλησίας του Δήμου.

17. Ιερό των Διοσκούρων

Ιερό προς τιμήν του Κάστορα και του Πολυδεύκη, κοντά στον Δρόμο.

«Προελθόντι δε από του Δρόμου Διοσκούρων ιερόν…» ΠΑΥΣΑΝΙΑΣ

Οι Διόσκουροι (> Διός+Κούροι), ο Κάστωρ και ο Πολυδεύκης, ήταν δίδυμα ετεροθαλή αδέρφια, με τον Κάστορα να έχει πατέρα τον Τυνδάρεω και ο Πολυδεύκης τον Δία. Μητέρα τους ήταν η Λήδα και αδερφές τους η ωραία Ελένη και η Κλυταιμνήστρα. Ήταν Θεοί του φωτός και προσωποποιούσαν για τους Σπαρτιάτες και όλους τους Έλληνες την εντιμότητα, τη γενναιοψυχία, την τόλμη, την ευγένεια και την αρετή.

18. Γέφυρα Ευρώτα

Γέφυρα του 4ου αιώνα π.Χ., που αναφέρεται από τον Ξενοφώντα, στα δυτικά και σε μικρή απόσταση από της σημερινή σύγχρονη γέφυρα. Κοντά σ’ αυτό το σημείο βρισκόταν, επίσης, η ΒΑ πύλη του ελληνιστικού τείχους της πόλεως, καθώς και αρχαία οδός, η οποία, περνώντας από τη γέφυρα, κατευθύνονταν προς τον Βορρά.

19. Ιερό Μάρωνος και Αλφεού

Πίστευαν πως, μετά τον Λεωνίδα, αυτά τα δύο αδέρφια, ο Αλφεός κι ο Μάρωνας, γιοι του Ορσιφάντη είχαν διακριθεί με την ανδρεία τους στη Μάχη των Θερμοπυλών.

20. Αρχαία Σπάρτη

Όταν κάποιος επισκέφθηκε τη Σπάρτη και είδε την τιμή που απέδιδαν οι νέοι προς τους μεγαλύτερους, είπε: «Μόνο στη Σπάρτη συμφέρει να γερνά κανείς».

Μια Σπαρτιάτισσα που έμαθε ότι ο γιος της είχε σωθεί και είχε τραπεί σε φυγή από τους εχθρούς, του έγραφε: «Έχει διαδοθεί κακή φήμη για σένα. Ή ξέπλυνε αυτήν πάραυτα ή αλλιώς χάσου». Μια άλλη Σπαρτιάτισσα που έμαθε ότι ο γιος της σκοτώθηκε στη μάχη κρατώντας δυνατά τη θέση του, είπε: «Θάψτε αυτόν και να αναπληρώσει τη θέση του ο αδελφός του».

Στην ερώτηση, γιατί οι Σπαρτιάτες διακρίνονται περισσότερο, ο Αγησίλαος απάντησε: «Επειδή γνωρίζουν να άρχουν και να άρχονται».

Πηγή: Β. Μητράκος, NotosPress